ભૂલ અને ત્રુટિ વચ્ચેનો ભેદ સમજાવો.
ભૂલ | ત્રુટિ | ||
$(1.)$ |
બેદરકારી,બિનકાળજી,માપની ખોટી નોંધ,પરિણામનીખોટી ગણતરી,માપલેવા માટેની ખોટી રીતના લીધે ભૂલ ઉદભવે છે. |
$(1.)$ | સાધનો નીમર્યાદા,અવલોકનકારની જ્ઞાનેન્દ્રિયોની મર્યાદાને કારણે ત્રુટિ ઉદભવે છે. |
$(2.)$ | યોગ્ય કાળજી , ચોકસાઈ રાખવાથી ભૂલ સંપૂર્ણ નિવારી શકાય છે. | $(2.)$ | વધુ વખત માપન અને તેના સરેસશથી મોટું કે નાના લઘુતમ માપવાળા સાધનના ઉપયોગ થી ત્રુટિ ઘટાડી શકાય છે. |
થરમૉમિટર વડે બે પદાર્થોનાં માપવામાં આવેલા તાપમાનો અનુક્રમે : $t_{1}=20^{\circ} C \pm 0.5^{\circ} C$ અને $t_{2}=50^{\circ} C \pm 0.5^{\circ} C$ છે. બંને પદાર્થોનાં તાપમાનનો તફાવત અને તેમાં ઉદ્ભવેલ ત્રુટિની ગણતરી કરો.
$g$ ના માપનમાં પ્રતિશત ત્રુટિ $.....\%$ હોય
(આપેલ : $g =\frac{4 \pi^2 L }{ T ^2}, L =(10 \pm 0.1) \,cm$, $T =(100 \pm 1)\,s )$
જો $P = \frac{{{A^3}}}{{{B^{5/2}}}}$ અને $\Delta A$ એ $A$ ની અને $\Delta B$ એ $B$ ની નિરપેક્ષ ત્રુટિ હોય તો $P$ ની નિરપેક્ષ ત્રુટિ $\Delta P$ કેટલી થાય?
એક વિદ્યાર્થી આપેલા સમયમાં શરૂઆતમાં સ્થિર રહેલા પદાર્થના મુક્ત પતન દરમિયાન કાપેલા અંતરને માપે છે. તે આ માહિતીનો ઉપયોગ કરીને $g$, ગુરુત્વાકર્ષણના પ્રવેગનો અંદાજ કાઢે છે. જો અંતર અને સમયના માપનમાં મહત્તમ પ્રતિશત ત્રુટિ અનુક્રમે $e_1$ અને $e_2$ હોય, તો $g$ ના અંદાજમાં પ્રતિશત ત્રુટિ કેટલી હશે?
સાદા લોલકના પ્રયોગમાં લોલકનો આવર્તકાળ $T=2 \pi \sqrt{\frac{l}{g}}$ પરથી માપવામાં આવે છે. જો આવર્તકાળ અને લંબાઈના માપનમાં મહત્તમ પ્રતિશત ત્રુટિ અનુક્રમે $2 \% $ અને $ 2 \% $ હોય, તો $g$ ના માપનમાં મળતી મહત્તમ પ્રતિશત ત્રુટિ ......... $\%$ હોય.