વંકન એટલે શું ? વંકનની સમસ્યાનું નિરાકરણ કેવી રીતે કરશો ?
વંકન એટલે શું ? વંકનની સમસ્યાનું નિરાકરણ કેવી રીતે કરશો ?
પુલની ડિઝાઈન એવી રીતે તેયાર કરવામાં આવે છે કે જેથી તે વાહનવ્યવહ્હરનો ભાર, પવનના લીધે લાગતું બળ, કે પોતાના વજનને સહન કરી શકે. અર્થાત વળીને તૂટી ન જાય.
આ જ રીતે, બિલ્ડીંગની ડિઝાઈનમાં બીમ, પીલર, સ્તંભોનો ઉપયોગ જાણીતો છે.
આ બંને હિસ્સાઓમાં બોજ હેઠળ પાટડાનું વંકન ન થવું જોઈએ.
આકૃતિ $(a)$ માં દર્શાવ્યા મુજબ એક પાટડો વિચારો, કે જે બંને છેડેથી જુદા જુદા આધારો પર ટેકવેલ છે આને વચ્ચે બોજ લટકાવેલ છે.
ધારો કે, પાટડાની લંબાઈ $l$, પહોળાઈ $b$ અને ઉંડાઈ $d$ ના ફેન્દ્ર પર $W$ બોજ લટકાવતાં તેમાં ઉદ્ભવતાં વંકનની માત્રા,
$\delta=\frac{ Wl ^{3}}{4 b d^{3} Y }$ પરથી મળે છે.
જ્યાં $Y =$ યંગ મોડ્યુલસ છે.
આ સમીકરણ દર્શાવે છે કે, વંકન $\delta \propto \frac{l^{3}}{b d^{3} Y }$
એટલે કે,વંકન ઘટાડવા માટે બે આધારો વચ્ચેનું અંતર $l$ ઓછું હોવું જોઈએ અથવા યંગ મોડ્યુલ્સનું મોટું મૂલ્ય ધરાવતા દ્રવ્યનો પાટડો વાપરવો જોઈએ.
Similar Questions
એક ધાતુના તારની લંબાઈ $l$ છે. તેના નીચે $T_1$ તણાવબળ લગાડતાં તેની લંબાઈ $l_1$ અને $T_2$ તણાવબળ લગાડતાં તેની લંબાઈ $l_2$ મળે, તો મૂળ લંબાઈ શોધો.
એક ધાતુના તારની લંબાઈ $l$ છે. તેના નીચે $T_1$ તણાવબળ લગાડતાં તેની લંબાઈ $l_1$ અને $T_2$ તણાવબળ લગાડતાં તેની લંબાઈ $l_2$ મળે, તો મૂળ લંબાઈ શોધો.
- [JEE MAIN 2021]
રબર કરતાં સ્ટીલનો યંગ મોડ્યુલસ ઘણો વધારે છે, તો સમાન પ્રતાન વિકૃતિ માટે કોનું તણાવ પ્રતિબળ વઘારે હશે ?
રબર કરતાં સ્ટીલનો યંગ મોડ્યુલસ ઘણો વધારે છે, તો સમાન પ્રતાન વિકૃતિ માટે કોનું તણાવ પ્રતિબળ વઘારે હશે ?
આપેલ આકૃતિમાં, જો બે તારના પરિમાણો સમાન હોય, પરંતુ ધાતુઓ અલગ હોય, તો યંગનું મોડ્યુલસ ........
આપેલ આકૃતિમાં, જો બે તારના પરિમાણો સમાન હોય, પરંતુ ધાતુઓ અલગ હોય, તો યંગનું મોડ્યુલસ ........
$k$ જેટલા બળ અચળાંકવાળી એક હલકી સ્થિતિસ્થાપક દોરીના છેડે દળવાળો પથ્થર બાંધેલો છે. સામાન્ય સ્થિતિમાં આ દોરીની લંબાઈ $L$ છે. આ દોરીનો બીજો છેડો $P$ બિંદુએ જડિત કરેલી ખીલી સાથે બાંધેલો છે. પ્રારંભમાં પથ્થર $P$ બિંદુના સમક્ષિતિજ લેવલ પર છે. હવે આ પથ્થરને $P$ બિંદુએથી મુક્ત કરવામાં આવે છે.
$(a)$ પથ્થર જે બિંદુએ પહેલીવાર ક્ષણ પૂરતો સ્થિર થાય તે બિંદુનું ટોચના બિંદુથી અંતર $y$ શોધો.
$(b)$ અત્રે પથ્થરને મુક્ત કર્યા બાદ તેનો મહત્તમ વેગ કેટલો હશે ?
$(c)$ ગતિપથ પરના નિમ્નતમ સ્થાને પહોંચ્યા બાદ ગતિનો પ્રકાર કેવો હશે ?
$k$ જેટલા બળ અચળાંકવાળી એક હલકી સ્થિતિસ્થાપક દોરીના છેડે દળવાળો પથ્થર બાંધેલો છે. સામાન્ય સ્થિતિમાં આ દોરીની લંબાઈ $L$ છે. આ દોરીનો બીજો છેડો $P$ બિંદુએ જડિત કરેલી ખીલી સાથે બાંધેલો છે. પ્રારંભમાં પથ્થર $P$ બિંદુના સમક્ષિતિજ લેવલ પર છે. હવે આ પથ્થરને $P$ બિંદુએથી મુક્ત કરવામાં આવે છે.
$(a)$ પથ્થર જે બિંદુએ પહેલીવાર ક્ષણ પૂરતો સ્થિર થાય તે બિંદુનું ટોચના બિંદુથી અંતર $y$ શોધો.
$(b)$ અત્રે પથ્થરને મુક્ત કર્યા બાદ તેનો મહત્તમ વેગ કેટલો હશે ?
$(c)$ ગતિપથ પરના નિમ્નતમ સ્થાને પહોંચ્યા બાદ ગતિનો પ્રકાર કેવો હશે ?
પ્રત્યેકની ત્રિજ્યા $0.2\,cm$ અને દળ અવગણ્ય હોય તેવા સ્ટીલ અને પિત્તળમાંથી બનાવેલા બે તારને આકૃત્તિમાં દર્શાવ્યા મુજબ ભારિત કરેલા છે. સ્ટીલના તારનું ખેંચાણ $......\times 10^{-6}\,m$ છે.(સ્ટીલનો યંગ ગુણાંક $=2 \times 10^{11}\,Nm ^{-2}, g=10\,ms ^{-2}$)
પ્રત્યેકની ત્રિજ્યા $0.2\,cm$ અને દળ અવગણ્ય હોય તેવા સ્ટીલ અને પિત્તળમાંથી બનાવેલા બે તારને આકૃત્તિમાં દર્શાવ્યા મુજબ ભારિત કરેલા છે. સ્ટીલના તારનું ખેંચાણ $......\times 10^{-6}\,m$ છે.(સ્ટીલનો યંગ ગુણાંક $=2 \times 10^{11}\,Nm ^{-2}, g=10\,ms ^{-2}$)
- [JEE MAIN 2023]