ચુંબકીય ( મેગ્નેટિક ) ડેક્સિનેશન સમજાવો.
મુક્ત રીતે ભ્રમણ કરી શકે તેમ લટકાવેલ ચુંબકીય સોય, ચુંબકીય ધ્રુવતલમાં જ રહે છે. સોયનો ઉત્તર ધ્રુવ ચુંબકીય ઉત્તર ધ્રુવ તરફ રહે છે.
કોઈ પણ સ્થાને ચુંબકીય સોયે દર્શાવેલી ઉત્તર દિશા અને સાચી ઉત્તર દિશા વચ્ચે રચતાં ખૂણાને તે સ્થાન પરનો ચુંબકીય ડેક્લિનેશન કહે છે.
કોઈ સ્થાન પરના ભૌગોલિક ધ્રુવતલ અને તે સ્થાન પરના ચુંબકીય ધ્રુવતલ વચ્ચેના ખૂણાને તે સ્થાન પરનો ચુંબકીય ડેકલિનેશન કહે છે.
મોટા અક્ષાંશ માટે ડેક્લિનેશન મોટુ હોય છે. જ્યારે વિષુવવૃત્ત પાસે તે ઓછું હોય છે.
ભારત માટે ડેક્લિનેશન ઓછું છે. દિલ્લી પાસે $0^{\circ} 41^{\prime}$ છે જ્યારે મુંબઈ પાસે $0^{\circ} 58^{\circ}$ છે. આમ, આ બંને સ્થાને ચુંબકીય સોય લગભગ સાચી ઉત્તર દિશા દર્શાવે છે.
પૃથ્વીની ભ્રમણ અક્ષ અને ચુંબકીય અક્ષ વચ્ચેનો ખૂણો જણાવો.
પૃથ્વીના ચુંબકીય ક્ષેત્રના તત્ત્વોના નામ આપો.
એક લાંબો સીધો તાર પશ્ચિમથી દક્ષિણ તરફ $10^{\circ}$ થી, પૂર્વથી ઉત્તર તરફ $10^{\circ}$ ની દિશામાં $2.5\;A$ વિદ્યુતપ્રવાહનું વહન કરે છે. આ સ્થળે મેગ્નેટીક મેરીડીયન ભૌગોલિક મેરીડીયનથી $10^{\circ}$ પશ્ચિમ તરફ છે. આ સ્થળે પૃથ્વીનું ચુંબકીય ક્ષેત્ર $0.33\; G$ છે, અને ડીપ કોણ શૂન્ય છે. તટસ્થ બિંદુઓ $(Neutral \,Point)$ દર્શાવતી રેખાનું સ્થાન શોધો. (તારની જાડાઈ અવગણો) ? તિટસ્થ બિંદુઓએ, વિદ્યુતપ્રવાહ ધારિત તાર વડે ઉદ્ભવતું ચુંબકીય ક્ષેત્ર પૃથ્વીના ચુંબકીય ક્ષેત્રના સમક્ષિતિજ ઘટક જેટલું જ અને વિરુદ્ધ દિશામાં હોય છે.]
એક સ્થળે આવેલ ટેલીફોનના કેબલમાં ચાર લાંબા સીધા અને સમક્ષિતિજ તાર જે (દરેક)માંથી એક જ દિશામાં $1.0\; A$ વિદ્યુતપ્રવાહ પૂર્વથી પશ્ચિમ વહે છે. આ સ્થળે પૃથ્વીનું ચુંબકીયક્ષેત્ર $0.39 \;G$ છે, અને ડીપ કોણ $35^{\circ}$ છે. મેગ્નેટીક ડેલિનેશન લગભગ શૂન્ય છે. આ કેબલની નીચે $4.0\; cm$ અંતરે પરિણામી ચુંબકીય ક્ષેત્રના મૂલ્ય કેટલા હશે?
ભૌગોલિક ઘુવતલ ( મેરિડિયન ) અને ચુંબકીય ઘુવતલ ( મેરિડિયન ) સમજાવો.