વિધુતપ્રવાહધારિત તારના લીધે ચુંબકીયક્ષેત્ર ઉત્પન્ન થાય છે તે દર્શાવતો બીજો પ્રયોગ વર્ણવો.
વિધુતપ્રવાહધારિત તારના લીધે ચુંબકીયક્ષેત્ર ઉત્પન્ન થાય છે તે દર્શાવતો બીજો પ્રયોગ વર્ણવો.
એક સુરેખ લાંબા વિદ્યુતપ્રવાહધારિત તારને પુસ્તકના પાનાના પૃજને લંબરૂપે મૂકેલો છે.
પુસ્તકના પાનાના સમતલમાં આકૃતિ (a) અને (b) માં દર્શાવ્યા અનુસાર તારની આજુબાજુ ગોળાકારમાં ચુંબકીય સોયને મૂક્તાં
જ્યારે વિદ્યુતપ્રવાહ પાનાના પૃષ્ઠમાંથી બહાર તરફ આવતો હોય ત્યારે આકૃતિ $(a)$ અનુસાર ચુંબકીય સોયનું કોણાવર્તન થાય છે. જ્યારે વિદ્યુતપ્રવાહ પાનાના પૃષ્ઠમાં અંદર તરફ જતો હોય ત્યારે આકૃતિ $(b)$ અનુસાર ચુંબકીય સોયનું કોણાવર્તન થાય છે. આકૃતિઓમાં ચુંબકિય સોયનો જે ભાગ ઘટ્ટ (છાંયાકિત) કર્યો છે તે તેનો ઉત્તરધ્રુવ છે.
જો પાના પર તારની આસપાસ લોખંડનો ભૂકો અસ્તવ્યસ્ત મૂકેલો હોય તો જ્યારે તારમાંથી પ્રવાહ પસાર થાય ત્યારે તે આકૃતિ
$(c)$ માં દર્શાવ્યા અનુસાર તારની આસપાસ સમકેન્દ્રિય વર્તુળો બનાવે છે.
આમ, આ પ્રયોગ પરથી એવો નિર્ણય કરી શકાય કે જ્યારે તારમાંથી વિદ્યુતપ્રવાહ પસાર થાય છે ત્યારે તેની આસપાસ ચુંબકીયક્ષેત્ર ઉત્પન્ન થાય છે.
Similar Questions
જ્યારે બે ગુંચળામાંથી સમાન વિદ્યુત પ્રવાહ પસાર થાય છે. ત્યારે તેના કેન્દ્ર પાસે સમાન ચુંબકીય ક્ષેત્ર ઉત્પન્ન થાય છે. જો ગૂંચળાઓમાં આંટાઓની સંખ્યાનો ગુણોતર $8 : 15$ હોય,તો તેની ત્રિજ્યાનો ગુણોત્તર કેટલો હશે ?
જ્યારે બે ગુંચળામાંથી સમાન વિદ્યુત પ્રવાહ પસાર થાય છે. ત્યારે તેના કેન્દ્ર પાસે સમાન ચુંબકીય ક્ષેત્ર ઉત્પન્ન થાય છે. જો ગૂંચળાઓમાં આંટાઓની સંખ્યાનો ગુણોતર $8 : 15$ હોય,તો તેની ત્રિજ્યાનો ગુણોત્તર કેટલો હશે ?
$R$ ત્રિજ્યા અને $N$ આંટા ધરાવતા એક વર્તુળાકાર ગૂંચળામાથી વિધુતપ્રવાહ $I$ પસાર થાય છે; અને તેની અક્ષ પર તેના કેન્દ્રથી અંતરે ચુંબકીયક્ષેત્રનું મૂલ્ય
$B=\frac{\mu_{0} I R^{2} N}{2\left(x^{2}+R^{2}\right)^{3 / 2}}$ જેટલું છે.
દર્શાવો કે ગૂંચળાના કેન્દ્ર પાસે આ સમીકરણ જાણીતા સમીકરણ જેવુ બને છે.
બે સમાંતર, એક અક્ષ પર આવેલા સમાન ત્રિજ્યા $R$ ના ગૂંચળા વિચારો, જેમના આંટાની સંખ્યા $N$ છે, તથા એક સમાન દિશામાં સમાન વિધુતપ્રવાહ ધરાવે છે, અને તેમની વચ્ચેનું અંતર પણ $R$ છે. દર્શવો કે બે ગૂંચળાના મધ્યમાં , તેમની અક્ષ પર આવેલા બિંદુની આસપાસ $R$ ની સરખામણીમાં નાના અંતર સુધી ચુંબકીયક્ષેત્ર નિયમિત હશે, જે લગભગ
$B = 0.72\frac{{{\mu _0}NI}}{R},$ વડે દર્શાવી શકાય .
[અમુક નાના અંતર સુધી નિયમિત ચુંબકીય ક્ષેત્ર ઉત્પન્ન કરી શકતી આ ગોઠવણીને હેલ્મહોલ્ટઝ ગૂંચળા કહે છે.].
$R$ ત્રિજ્યા અને $N$ આંટા ધરાવતા એક વર્તુળાકાર ગૂંચળામાથી વિધુતપ્રવાહ $I$ પસાર થાય છે; અને તેની અક્ષ પર તેના કેન્દ્રથી અંતરે ચુંબકીયક્ષેત્રનું મૂલ્ય
$B=\frac{\mu_{0} I R^{2} N}{2\left(x^{2}+R^{2}\right)^{3 / 2}}$ જેટલું છે.
દર્શાવો કે ગૂંચળાના કેન્દ્ર પાસે આ સમીકરણ જાણીતા સમીકરણ જેવુ બને છે.
બે સમાંતર, એક અક્ષ પર આવેલા સમાન ત્રિજ્યા $R$ ના ગૂંચળા વિચારો, જેમના આંટાની સંખ્યા $N$ છે, તથા એક સમાન દિશામાં સમાન વિધુતપ્રવાહ ધરાવે છે, અને તેમની વચ્ચેનું અંતર પણ $R$ છે. દર્શવો કે બે ગૂંચળાના મધ્યમાં , તેમની અક્ષ પર આવેલા બિંદુની આસપાસ $R$ ની સરખામણીમાં નાના અંતર સુધી ચુંબકીયક્ષેત્ર નિયમિત હશે, જે લગભગ
$B = 0.72\frac{{{\mu _0}NI}}{R},$ વડે દર્શાવી શકાય .
[અમુક નાના અંતર સુધી નિયમિત ચુંબકીય ક્ષેત્ર ઉત્પન્ન કરી શકતી આ ગોઠવણીને હેલ્મહોલ્ટઝ ગૂંચળા કહે છે.].
$1000$ આંટા ધરાવતી કોઇલની સરેરાશ ત્રિજ્યા $62.8\,cm$ છે. જો કોઇલના તાર દ્વારા વહન થતો પ્રવાહ $1\,A$ હોય, તો કોઇલના કેન્દ્રમાં ઉત્પન્ન થતા ચુંબકીય ક્ષેત્રનું મૂલ્ય લગભગ કેટલું હશે? (મુક્ત અવકાશની પરમીએબીલીટી $=4 \pi \times 10^{-7}\, H / m$)
$1000$ આંટા ધરાવતી કોઇલની સરેરાશ ત્રિજ્યા $62.8\,cm$ છે. જો કોઇલના તાર દ્વારા વહન થતો પ્રવાહ $1\,A$ હોય, તો કોઇલના કેન્દ્રમાં ઉત્પન્ન થતા ચુંબકીય ક્ષેત્રનું મૂલ્ય લગભગ કેટલું હશે? (મુક્ત અવકાશની પરમીએબીલીટી $=4 \pi \times 10^{-7}\, H / m$)
- [NEET 2022]
રિંગના કેન્દ્ર પર ચુંબકીય ક્ષેત્રનું સમીકરણ લખો.
રિંગના કેન્દ્ર પર ચુંબકીય ક્ષેત્રનું સમીકરણ લખો.
એક કણ $\vec{V}=\hat{i}+3 \hat{j}$ વેગથી ગતિ કરે છે અને આપેલ બિંદુ આગળ $\vec{E}=2 \hat{k}$ વિદ્યુતક્ષેત્ર ઉત્પન્ન કરે છે.તે બિંદુ આગળ બિંદુ આગળ ઉદ્ભવતું ચુંબકીય ક્ષેત્ર $.........$ [બધા જ $SI\,Unit$ માં એકમો]
એક કણ $\vec{V}=\hat{i}+3 \hat{j}$ વેગથી ગતિ કરે છે અને આપેલ બિંદુ આગળ $\vec{E}=2 \hat{k}$ વિદ્યુતક્ષેત્ર ઉત્પન્ન કરે છે.તે બિંદુ આગળ બિંદુ આગળ ઉદ્ભવતું ચુંબકીય ક્ષેત્ર $.........$ [બધા જ $SI\,Unit$ માં એકમો]