$XO$ અને $XY$ પ્રકારના લિંગ નિશ્ચયન વિશે માહિતી આપો.
ઘણા બધા કીટકોમાં લિંગ નિશ્ચયનની પદ્ધતિ $XO$ પ્રકારની હોય છે. બધા જ અંડકોષોમાં દૈહિક રંગસૂત્રો સિવાય એક વધારાનું રંગસૂત્ર પણ હોય છે.
બીજી બાજુ કેટલાક શુક્રકોષોમાં આ $X$ રંગસૂત્ર હોય છે, કેટલાકમાં હોતું નથી. $X$ રંગસૂત્ર યુક્ત શુક્રકોષ દ્વારા ફલિત અંડકોષ માદા બની જાય છે અને જો $X$ રંગસૂત્ર રહિત શુક્રકોષો વડે ફલિત થાય તો તે નર બને છે.
આ $X$ રંગસુત્રની લિંગ નિશ્ચયનમાં ભૂમિકા હોવાથી તેને લિંગી રંગસૂત્ર (Sex chromosom) બાકીના બીજાં રંગસૂત્રોને દૈહિક રંગસૂત્રો તરીકે ઓળખવામાં આવ્યા. તીતીઘોડો $XO$ પ્રકારના લિંગ નિશ્ચયનનું ઉદાહરણ છે. તેમાં નરમાં $X$ દૈહિક રંગસૂત્રો સિવાય એક $X$ રંગસૂત્ર જોવા મળે છે. જ્યારે માદામાં $XX$ હોય છે.
ઘણા કીટકો અને મનુષ્ય સહિત સ્તનધારીઓમાં $XY$ પ્રકારનું લિંગ નિશ્ચયન જોવા મળ્યું.
અહીં નર અને માદા બંનેમાં રંગસૂત્રોની સંખ્યા સરખી હોય છે. નરમાં એક રંગસૂત્ર $X$ પણ બીજું સ્પષ્ટ નાનું હોય છે, તેને $Y$ રંગસૂત્ર કહે છે.
દૈહિક રંગસૂત્રોની સંખ્યા નર અને માદામાં સરખી હોય છે.
નરમાં દૈહિક રંગસૂત્રો સાથે $XY\, (AA + XY)$ હોય છે. માદામાં દૈહિક રંગસૂત્રો સાથે $XX\, (AA + XX)$ હોય છે.
મનુષ્ય તથા ડ્રોસોફિલામાં નરમાં દૈહિક રંગસુત્રો ઉપરાંત એક $X$ અને એક $Y$ રંગસૂત્ર હોય છે. માદામાં દૈહિક રંગસૂત્રો ઉપરાંત $XX$ રંગસૂત્રની જોડ હોય છે.
$XO$ અને $XY$ પ્રકારમાં નર બે પ્રકારનાં જન્યુઓનું નિર્માણ કરે છે. $(a)$ $X$ સહિત $/$ રહિત $(XO)$ $(b)$ કેટલાંક $X$ $/$ કેટલાંક $Y.$
આ પ્રકારની લિંગ નિશ્ચયન ક્રિયાવિધિને નર વિષમયુગ્મતા કહે છે.
પક્ષીઓના લિંગી રંગસૂત્રો પ્રદર્શિત કરવા માટે નીચેના પૈકી કયું ચિહ્ન વપરાય છે?
નીચેના જોડકા જોડો :
કોલમ - $I$ (લિંગનિશ્ચયનની ક્રિયાવિધિ) |
કોલમ - $II$ (ઉદાહરણ) |
$P$ $XO$ - પ્રકાર | $I$ તીતીઘોડો |
$Q$ એેકકીય-દ્વિકીય પ્રક્રિયા | $II$ ડ્રોસોફિલા |
$R$ $XY$ પ્રકાર | $III$ મધમાખી |
યોગ્ય રીતે જોડો.
કોલમ $-I$ | કોલમ $-II$ |
$(P)$ $(X+ O)$ | $(i)$ ડ્રોસોફિલામાં જનીનીક બંધારણ |
$(Q)$ $(XX+XY)$ | $(ii)$ તીતીઘોડામાં જનીનીક બંધારણ |
$(R)$ $(ZZ+ZW)$ |
$(iii)$ પક્ષીઓનું લીંગનીશ્ચયન |
$(S)$ $(AA +XX)$ | $(iv)$ માનવમાં લીંગ નીશ્ચયન |
કોઈ પણ એક સ્થિતિમાં સાચી રીતે જાતીયતા નક્કી કરવાની પદ્ધતિ આપેલ ઉદાહરણમાં વર્ણવેલ છે.
જન્યુકોષોની નીચેના પૈકી કઈ એક પરિસ્થિતિ, સામાન્ય માદા મનુષ્ય બાળકને જન્મ આપે છે?