ચુંબકીય બળ માટે ન્યૂટનનો ત્રીજો નિયમ પળાય છે. $ (0, R, 0)$ સ્થાને રહેલાં વિધુતપ્રવાહધારિત ખંડ $\overrightarrow {d{l_1}} = dl\left( {\hat i} \right)$ ઊગમબિંદુએ અને $\overrightarrow {d{l_2}} = dl\left( {\hat j} \right)$ માટે ચકાસો. બંને ખંડમાંથી $\mathrm{I}$ જેટલો પ્રવાહ પસાર થાય છે.
બાયો-સાવરના નિયમ મુજબ, $I \overrightarrow{d l} \times \vec{r}$ ની દિશામાં ચુંબકીયક્ષેત્ર $\overrightarrow{ B }$ હોય છે. જ્યારે $I \overrightarrow{d l}$ પ્રવાહની દિશામાં હોય છે.
$(0, R , 0)$ પાસે રહેલા $d l_{2}$ ખંડ માટે ચુંબકીયક્ષેત્ર,
$\overrightarrow{ B }= I \overrightarrow{d l}_{2} \times \vec{r}= I d l(\hat{i}) \times r \hat{j}= I d l r(\hat{i} \times \hat{j})$
$\therefore\overrightarrow{ B }= I d l r(\hat{k})$
અર્થાત્ $z$-અક્ષની દિશામાં મળશે.
આ ખંડ પર લાગતું બળ,
$\overrightarrow{ F }_{2} = I \overrightarrow{d l}_{2} \times \overrightarrow{ B }$
$= I d l(\hat{i}) \times B (\hat{k})$
$= I d l B (\hat{i} \times \hat{k})$
$= I d l B (-\hat{j})$
આ બળ $y$-દિશામાં લાગશે.
ઊગમબિંદુએ રહેલાં ખંડ $d l_{1}$ પર ચુંબકીયક્ષેત્ર,
$I \overrightarrow{d l}_{1} \times \vec{r}= I d \hat{l}_{j} \times r(-\hat{j})$
$=0$
$\vec{r}=r(-\hat{j})$ કારણે કે, પ્રથમ ખંડ $(0, R , 0)$ પર છે. તેની સાપેક્ષ આ ખંડનો સ્થાન સદિશ $y$-દિશામાં મળે છે. આમ, આ સ્થાન પર યુંબકીયક્ષેત્ર શૂન્ય છે. તેથી $\overrightarrow{d l}_{2}$ ના કારણે $\overrightarrow{d l}_{1}$ પર લાગતું ચુંબકીય બળ શૂન્ય હોય. આમ,ચુંબકીય બળો ન્યૂટનના ત્રીજા નિયમનું પાલન કરતાં નથી.
કોઇલની ત્રિજ્યા બમણી કરતા કેન્દ્રથી ખૂબ જ મોટા અંતરે ચુંબકીયક્ષેત્ર .....
બાયૉ-સાવરનો નિયમ લખો.
$R $ ત્રિજયાની રીંગ પર $q$ વિદ્યુતભાર સમાન રીતે પથરાયેલ છે. રીંગની અક્ષને અનુલક્ષીને રીંગ $f \;Hz$ આવૃત્તિથી ભ્રમણ કરે છે. રીંગના કેન્દ્ર પર ચુંબકીય પ્રેરણનું મૂલ્ય કેટલું થાય?
ઓરસ્ટેડનું અવલોકન જણાવો.
બે વર્તુળાકાર ગૂંચળા $1$ અને $2$ સમાન તારમાંથી બનાવેલ છે પરંતુ પ્રથમ ગૂંચળાની ત્રિજયા બીજા ગૂંચળા કરતાં બમણી છે. તેમની વચ્ચે લગાવવા પડતાં સ્થિતિમાનના તફાવતનો ગુણોત્તર કેટલો હોવો જોઈએ કે જેથી તેમના કેન્દ્ર પર સમાન ચુંબકીયક્ષેત્ર ઉત્પન્ન થાય?