ઊભયગુણી ઑક્સાઇડ એટલે શું ? ઊભયગુણી ઑક્સાઇડનાં બે ઉદાહરણો આપો.
ઉભયગુણી ઑક્સાઇડ : ધાત્વીય ઑક્સાઇડ કે જે ઍસિડ અને બેઇઝ એમ બંનેના ગુણધર્મો ધરાવતા હોય તો તેમને ઉભયગુણી ઑક્સાઇડ કહેવાય છે.
એટલે કે આવા ઉભયગુણી ઑક્સાઇડ ઍસિડ અને બેઇઝ બંને સાથે પ્રક્રિયા કરીને ક્ષાર અને પાણી બનાવી શકે છે.
દા.ત., ઉદાહરણ : $ZnO$ (ઝીંક ઓકસાઈડ)
$Al_2O_3$ (એલ્યુમિનિયમ ઓકસાઈડ)
$ZnO(s)+2 HCl (a q) \rightarrow $ $ZnCl _{2}(a q)+ H _{2} O (l)$
ઝીંક ઓકસાઈડ હાઈડ્રોક્લોરિક એસિડ ઝીંક ક્લોરાઈડ
(બેઈઝ તરીકે)
$ZnO (s) \quad+2 NaOH (a q) \rightarrow Na _{2} ZnO _{2}(a q)+ H _{2} O (l)$
ઝીંક ઓકસાઈડ સોડિયમ હાઈડ્રોક્સાઈડ સોડિયમઝીંકેટ
(એસિડ તરીકે)
એક વ્યક્તિ ઘરે-ઘરે સુવર્ણકાર તરીકે જઈને ઊભો રહે છે. તે જૂના અને નિસ્તેજ (ઝાંખા) સોનાનાં ઘરેણાની ચમક પાછી લાવી આપવાનું વચન આપે છે. એક બિનસાવધ ગૃહિણી તેને સોનાની બંગડીઓનો સેટ આપે છે, જેને તેણે એક ખાસ દ્રાવણમાં ડુબાડ્યો. બંગડીઓ નવા જેવી જ ચમકવા લાગી પરંતુ તેના વજનમાં ભારે ઘટાડો થયો. ગૃહિણી ઉદાસ થઈ ગઈ પરંતુ નિરર્થક દલીલ પછી વ્યક્તિ ઉતાવળે ફેરો કરી જતો રહ્યો. શું તમે ગુપ્તચર તરીકે વર્તી તેણે ઉપયોગમાં લીધેલા દ્રાવણનો પ્રકાર શોધી શકશો ?
કુદરતમાં મુક્ત અવસ્થામાં મળતી બે ધાતુઓનાં નામ આપો.
એવી બે ધાતુઓ જે મંદ ઍસિડમાંથી હાઇડ્રોજનનું વિસ્થાપન કરશે અને બે ધાતુઓ જે આમ ન કરી શકતી હોય તેમનાં નામ આપો.
જ્યારે આયર્ન$(II) $ સલ્ફેટના દ્રાવણમાં ઝિંક ઉમેરવામાં આવે છે ત્યારે તમે શું અવલોકન કરો છો ? અહીં થતી રાસાયણિક પ્રક્રિયા લખો.
કઈ ધાતુઓ આસાનીથી કટાતી નથી ?