ઑક્સિજનનું ઉમેરાવું અથવા દૂર થવું તેના આધારે ''રિડક્શન'' નાં બે ઉદાહરણ સહિત સમજાવો.
રિડક્શન : જો કોઈ પણ રાસાયણિક પ્રક્રિયા દરમિયાન ઑક્સિજન ગુમાવાતો હોય અથવા હાઇડ્રોજન મેળવાતો હોય તો તેને રિડક્શન પ્રક્રિયા કહેવાય છે. દા.ત.,
$(i)$ $CuO{\kern 1pt} + {H_2}_{(s)}{\kern 1pt} \to {\kern 1pt} C{u_{(s)}} + {\kern 1pt} {H_2}{O_{(l)}}$
$CuO$ એ ઑક્સિજન ગુમાવીને $Cu$ બનાવે છે.
$(ii)$ $2KCl{O_{3(s)}}\xrightarrow{\Delta }2KC{l_{(s)}} + 3{O_{2(s)}}$
પોટેશિયમ ક્લોરેટ પોટેશિયમ ક્લોરાઈડ ઓક્સિજન
$KClO_3$ ઑક્સિજન ગુમાવીને $KCl$ બનાવે છે.
$(ii)$ $Zn{O_{(s)}} + {C_{(s)}}\xrightarrow{\Delta }Z{n_{(s)}} + C{O_{(g)}}$
$ZnO$ ઑક્સિજન ગુમાવીને $Zn$ બનાવે છે.
$(iv)$ $MnO _{2}+4 HCl \rightarrow MnCl _{2}+2 H _{2} O + Cl _{2}$
નીચે આપેલ રાસાયણિક પ્રક્રિયાઓ માટે સમતોલિત રાસાયણિક સમીકરણો લખો :
$(a)$ કૅલ્શિયમ હાઇડ્રૉક્સાઇડ $+$ કાર્બન ડાયૉક્સાઇડ $\to $ કૅલ્શિયમ કાર્બોનેટ $+$ પાણી
$(b)$ ઝિંક + સિલ્વર નાઇટ્રેટ $\to $ ઝિંક નાઇટ્રેટ $+$ સિલ્વર
$(c)$ ઍલ્યુમિનિયમ $+$ કૉપર ક્લોરાઇડ $\to $ ઍલ્યુમિનિયમ ક્લોરાઇડ $+$ કૉપર
$(d)$ બૅરિયમ ક્લોરાઇડ $+$ પોટૅશિયમ સલ્ફેટ $\to $ બૅરિયમ સલ્ફેટ $+$ પોટેશિયમ ક્લોરાઇડ
તેલ તેમજ ચરબીયુક્ત ખાદ્યપદાર્થોની સાથે નાઇટ્રોજન વાયુને ભરવામાં આવે છે ? શા માટે ?
નીચે દર્શાવેલ રાસાયણિક પ્રક્રિયાઓ માટે સમતોલિત સમીકરણ લખો :
$(i)$ હાઇડ્રોજન $+$ ક્લોરિન $\to $ હાઇડ્રોજન ક્લોરાઇડ
$(ii)$ બેરિયમ ક્લોરાઇડ $+$ ઍલ્યુમિનિયમ સલ્ફેટ $\to $ બેરિયમ સલ્ફેટ $+$ ઍલ્યુમિનિયમ ક્લોરાઇડ
$(iii)$ સોડિયમ $+$ પાણી $\to $ સોડિયમ હાઇડ્રૉક્સાઇડ $+$ હાઇડ્રોજન
લોખંડની વસ્તુઓ પર આપણે રંગ શા માટે લગાવીએ છીએ ?
''ક્ષારણ'' ને એક ઉદાહરણ સહિત સમજાવો.