સહપ્રભાવિતા કોને કહે છે ? મનુષ્યના રુધિરજૂથના ઉદાહરણથી વિસ્તૃત સમજૂતી આપો.
સહપ્રભાવિતામાં પ્રભાવી તેમજ પ્રચ્છન્ન વૈકલ્પિક કારકોમાં પ્રભાવી કે પ્રચ્છન્ન સંબંધોનો અભાવ હોય છે અને બંને જનીનો તેમની અભિવ્યક્તિ સ્વતંત્રપણે રજૂ કરે છે.
આ કિસ્સાનાં પ્રભાવી લક્ષણ, પ્રચ્છન્ન લક્ષણ સાથે મિશ્રિત થતું નથી.
સહપ્રભાવિતામાં $F_1$ પેઢી બંને પિતૃઓને મળતા આવે છે. તેનું ઉદાહરણ મનુષ્યમાં $ABO$ રુધિરજૂથનું નિર્ધારણ કરવાવાળા વિભિન્ન પ્રકારના રક્તકણો છે.
$ABO$ રૂધિરજૂથનું નિયંત્રણ $I$ જનીન કરે છે. રક્તકણના કોષરસસ્તરની સપાટી પરથી બહાર ઊપસેલ શર્કરા પૉલિમર છે. આ પોલિમરના પ્રકારનું નિયંત્રણ જનીન $I$ કરે છે.
આ જનીન $I$ ના ત્રણ કારક $I^A, I^B$ અને $i$ છે. $I^A$ અને $I^B$ એકબીજાથી થોડી જ અલગ પડતી શર્કરાનું ઉત્પાદન કરે છે અને $i$ કારક કોઈ પણ પ્રકારની શર્કરાનું ઉત્પાદન કરતું નથી.
મનુષ્ય દ્વિતીય $(2n)$ પ્રાણી છે માટે પ્રત્યેક વ્યક્તિમાં ત્રણમાંથી બે પ્રકારના કારક હોય છે. $I^A$ અને $I^B$ સંપૂર્ણ રીતે $i$ પર પ્રભાવી છે માટે જ્યારે $I^Ai$ હોય ત્યારે ફક્ત $I^A$ તે જ રીતે $I^Bi$ હોય ત્યારે ફક્ત $I^B$ અભિવ્યક્ત થાય છે.
પણ જ્યારે $I^A$ અને $I^B$ સાથે હોય ત્યારે બંને પોતપોતાની શર્કરાની અભિવ્યક્તિ કરે છે. આ ઘટના સહપ્રભાવિતા દર્શાવે છે.
$ABO$ રુધિરજૂથના $6$ વિભિન્ન જનીનપ્રકાર શક્ય બનશે.
માનવવસ્તીમાં રુધિરજૂથનો આનુવંશિક આધાર દર્શાવતું કોષ્ટક
પિતૃ $1$ માંથી એલેલ | પિતૃ $2$ માંથી એલેલ | સંતતિનો જનીન પ્રકાર | સંતતિનું રુધિરજૂથ |
$I^A$ | $I^A$ | $I^A$ $I^A$ | $A$ |
$I^A$ | $I^B$ | $I^A$ $I^B$ | $AB$ |
$I^A$ | $i$ | $I^A$ $i$ | $A$ |
$I^B$ | $I^A$ | $I^A$ $I^B$ | $AB$ |
$I^B$ | $I^B$ | $I^B$ $I^B$ | $B$ |
$I^B$ | $i$ | $I^B$ $i$ | $B$ |
$i$ | $i$ | $i$ $i$ | $O$ |
જ્યારે પ્રભાવી અને પ્રચ્છન્ન કારકો પોતાનાં લક્ષણો એક સાથે દર્શાવે, તો તેને..... કહે છે.
મનુષ્યમાં $ABO$ રૂધિર જૂથનું નિયંત્રણ $I$ જનીન દ્વારા કરવામાં આવે છે. તે ત્રણ વૈકલ્પિક કારકો (એલીલ્સ) ધરાવે છે. $I^A$, $I^B$ અને $i$. જોકે, ત્રણ ભિન્ન એલીલ્સ હોવાનાં લીધે છ જુદાજુદા જનીન પ્રકાર શક્ય બને છે. તેમાં કુલ કેટલા સ્વરૂપ પ્રકાર જોવા મળશે?
નીચેનામાંથી કયું સહ-પ્રભાવિતાનુ ઉદાહરણ છે.
નીચેનામાંથી ક્યાં સંકરણમાં $'O'$ રુધીરજુથવાળી સંતતિ ઉત્પન્ન થાય છે?
$A,B,AB,O$ રૂધિર જુથ કેટલા કારકો દ્વારા નકકી થાય છે?