લિંગ સંલગ્ન પ્રચ્છન્ન જનીનની ખામીનું રંગઅંધતાના વંશાવળી પૃથક્કરણ દ્વારા વર્ણન કરો.
રંગઅંધતા (colour blindness) આ લિંગ-સંલગ્ન પ્રચ્છન્ન જનીનની ખામી છે, જે લાલ અથવા લીલા આંખના શંકુકોષોની ખામી છે. જેના પરિણામે લાલ અને લીલા રંગ પારખવામાં નિષ્ફળ જવાય છે.
આ ખામી $X$ રંગસૂત્ર પર હાજ૨ કેટલાં ક જનીનોની વિકૃતિને કારણે થાય છે. આ આશરે $8\, \%$ નરોમાં જયારે $0.4\, \%$ સ્ત્રીઓમાં જોવા મળે છે.
લાલ-લીલા રંગની અંધતા માટેના જનીનો $X$ રંગસૂત્ર પર આવેલા છે. નર ફક્ત એક જ અને માદા બે રંગસૂત્ર ધરાવે છે. સ્ત્રી કે જે આ જનીન ધરાવે છે તેના પુત્રમાં રંગઅંધ થવાની શક્યતાઓ $50\, \%$ જેટલી છે.
માતા પોતે રંગઅંધ નથી કારણ કે જનીન પ્રચ્છન્ન છે, તેની અસર તેને મળતા આવતા પ્રભાવી સામાન્ય જનીન દ્વારા દબાવી દેવાય છે.
સામાન્ય રીતે પુત્રી રંગઅંધ હોતી નથી જયાં સુધી તેની માતા વાહક અને પિતા રંગઅંધ હોય.
વિશેષ જાણકારી (More Information) $:$
નીચેનામાંથી કઈ ખામીઓ દૈહિક રંગસૂત્રીય પ્રભાવી મ્યુટેશનના કારણે થાય છે?
હિમોફિલીયા એ મનુષ્યમાં માદા કરતા નરમાં વધુ જોવા મળે છે કારણ કે.....
રંગઅંધ છોકરી ભાગ્યે જ હોય છે. કારણ કે ત્યારે જન્મી હશે જ્યારે
એકજ જનીન $HBB$ દ્વારા નિયંત્રીત હિમોગ્લોબીનની $\beta$ શંખલાનું નિર્માણ અસરગ્રસ્ત થાય અને જો હિમોગ્લોબીનનાં માત્રાત્મક બંધારણમાં ફેરફાર આવે તો કઈ ખામીનું નિર્માણ થાય?
જોડકાં જોડો. (પંડિગ્રી પૃથ્થકરણ સંદર્ભે)
કોલમ - $I$ | કોલમ - $II$ |
$a.$ ઘટ્ટ સંકેત | $(i)$ લિંગ સંલગ્ન લક્ષણનું વાહક |
$b.$ સંકેતોની વચ્ચે આડી લીટી | $(ii)$ સંતતિ |
$c.$ સંકેતોની ઉપર આડી લીટી | $(iii)$ અભ્યાસ માટેનું લક્ષણ |
$d.$ મધ્યમાં બિંદુ | $(iv)$ પિતૃઓ |