દ્વિપરિમાણમાં કણોના તંત્રનું દ્રવ્યમાન કેન્દ્રના યામ માટેનું સૂત્ર મેળવો.
ધારો કે એક સુરેખા પર ન હોય તેવાં ત્રણ કણો છે. તેથી તેમને સમતલમાં લેવાં પડે.
ધારો કે $m_{1}, m_{2}$ અને $m_{3}$ દળ ધરાવતાં ત્રણ કણોના દ્રી-પરિમાણેમાં યામ અનુક્રે $\left(x_{1}, y_{1}\right),\left(x_{2}, y_{2}\right)$ અને $\left(x_{3}, y_{3}\right)$ છે
આ તંત્રનું દ્રવ્યમાન કેન્દ્ર $(x, y)$ હોય, તો દ્રવ્યમાન કેન્દ્રનો
$X$- યામ $=\frac{m_{1} x_{1}+m_{2} x_{2}+m_{3} x_{3}}{m_{1}+m_{2}+m_{3}}$ અને
$Y-$યામ $=\frac{m_{1} y_{1}+m_{2} y_{2}+m_{3} y_{3}}{m_{1}+m_{2}+m_{3}}$
તેથી દ્રવ્યમાન કેન્દ્ર,
$( X , Y )=\left(\frac{m_{1} x_{1}+m_{2} x_{2}+m_{3} x_{3}}{m_{1}+m_{2}+m_{3}}, \frac{m_{1} y_{1}+m_{2} y_{2}+m_{3} y_{3}}{m_{1}+m_{2}+m_{3}}\right)$
જો ત્રણેય કણો સમાન દળવાળા હોય,તો
$m_{1}=m_{2}=m_{3}=m$ ધારો.
$\therefore$ દ્રવ્યમાન કેન્દ્રનો $x$-યામ $X =\frac{m x_{1}+m x_{2}+m x_{3}}{m+m+m}$
$=\frac{x_{1}+x_{2}+x_{3}}{3}$
અને $y$-યામ $Y =\frac{m y_{1}+m y_{2}+m y_{3}}{m+m+m}$
$=\frac{y_{1}+y_{2}+y_{3}}{3}$
આમ, સમાન દળના ત્રણ કણોનાં બનેલાં તંત્રનું દ્રવ્યમાન કેન્દ્ર, આ ત્રણ કણોથી બનતા ત્રિકોણાના મધ્યકેન્દ્ર (ત્રિકોણની મધ્યગાઓના છેદનબિંદુ) પર હશે.
અક તંત્રમાં $m_1=3 \mathrm{~kg}$ અને $m_2=2 \mathrm{~kg}$ દળ ધરાવતા બે કણોને એકબીજાથી અમુક અંતરે રાખવામાં આવ્યા છે. $m_1$ દળ ધરાવતા કણને તંત્રના દ્રવ્યમાન કેન્દ્ર તરફ $2 \mathrm{~cm}$ જેટલો ખસેડવામાં આવે છે. તંત્રના દ્રવ્યમાન કેન્દ્રને તેના મૂળ સ્થાન ઉપર જ રાખવા માટે $m_2$ દળ ધરાવતા કણને દ્રવ્યમાન કેન્દ્ર તરફ. . . . . $cm$ અંતરથી ખસેડવો પડશે.
$a$ બાજુવાળા ચોરસના ચાર ખૂણા $P, Q, R$ અને $S$ પર અનુક્રમે $1\ kg, 1\ kg, 2 \ kg$ અને $2\ kg$ મુકેલ છે, તો તંત્રનું દ્રવ્યમાન કેન્દ્ર કોનાથી સૌથી દૂર હશે ?
ત્રિકોણાકાર તક્તી (લેમિના)નું દ્રવ્યમાન કેન્દ્ર શોધો.
આકૃતિમાં દર્શાવ્યા અનુસાર $'a'$ ત્રિજ્યા ધરાવતી વર્તુળાકાર તક્તિમાંથી $\left(\frac{ a }{2}\right)$ જેટલી ત્રિજ્યા ધરાવતું વર્તુળાકાર છિદ્ર કાપવામાં આવે છે. બિંદુ $'O'$ ની સાપેક્ષ બાકી રહેતા ભાગ માટે ગુરુત્વીય કેન્દ્ર .......... છે.
એક સમચોરસ પ્લેટ $abcd$ $1 \,kg$ દળ ધરાવે છે. જો નીચે દર્શાવ્યા પ્રમાણે $b$ અને $c$ ખૂણા પર દરેકનું દળ $20 \,g$ હોય તેવા બે બિંદુ દળો મુક્વામાં આવે તો દ્રવ્યમાન કેન્દ્ર કઈ રેખા પર ખસશે?