નિર્બળ વિધુતવિભાજ્યની $pH$ ની ગણતરીની રીતનો તબક્કાવાર અભિગમ સમજાવો.
તબક્કો$-1 :$ વિયોજન પહેલાંની હાજર સ્વિસીઝને બ્રૉસ્ટેડ-લૉરી ઍસિડ / બેઇઝ તરીકે ઓળખો.
તબક્કો$-2:$ શક્ય બધી જ પ્રક્રિયાઓ માટે સંતુલિત સમીકરણ એટલે કે ઍસિડ અને બેઇઝ બંને તરીકે વર્તતી સ્વિસીઝને લખીએ.
તબક્કો$-3:$ ઊંચા $K_a$ વાળી પ્રક્રિયાઓના પ્રાથમિક પ્રક્રિયા તરીકે જયારે બીજી પ્રક્રિયાને ગૌણ પ્રક્રિયા તરીકે ઓળખવી જોઈએ.
તબક્કો$-4:$ પ્રાથમિક પ્રક્રિયામાંથી દરેક સ્વિસીઝ માટે નીચેના મૂલ્યોનો કોષ્ટક સ્વરૂપમાં યાદી બનાવીએ.
$(i)$ પ્રારંભિક સાંદ્રતા $(ii)$ સંતુલન તરફ આગળ વધતી પ્રક્રિયામાં સાંદ્રતાનો ફેરફાર, આયનીકરણ અંશ $(\alpha)$ પર્યાયમાં દર્શાવીએ. $(i)$ સંતુલન સાંદ્રતા દર્શાવીએ.
તબક્કો$-5 :$ મુખ્ય પ્રક્રિયા માટેના સંતુલન અચળાંકના સમીકરણમાં સંતુલન સમયની સાંદ્રતાઓ મૂકીએ અને તું માટે ઉકેલ મેળવીએ.
તબક્કો$-6 :$ મુખ્ય પ્રક્રિયામાં સ્વિસીઝની સાંદ્રતાઓની ગણતરી કરીએ.
તબક્કો$-7:$ $pH =-log [H_3O^+]$ નો ઉપયોગ કરી $pH$ ગણો.
જો લેકટીક એસિડની $pKa\,5$ હોય તો, $25^{\circ}\,C$ પર $0.005\,M$ કેલ્શીયમ લેકટેટ દ્રાવણની $pH ................. 10^{-1}$ છે.
$0.2\,M$ $CH_3COOH$ ની કઇ સાંદ્રતાએ તેનો વિયોજનઅંશ બે ગણો થશે ? ( $CH_3COOH$ માટે $K_a = 1.8\times 10^{-5}$ )
એસિડ $H_2A$ ના પ્રથમ અને દ્વિતીય વિયોજન અચળાંક $1.0 \times 10^{-5}$ અને $5.0 \times 10^{-10}$ છે તો એસિડનો વિયોજન અચળાંક ....... થશે.
$HA \left( K _{ a }=2.0 \times 10^{-6}\right)$ નિર્બળ એસિડના $0.01$ મોલ $1.0\, L$ $0.1\, M\, HCl$ દ્રાવણમાં ઓગળવામાં આવે છે. $HA$ દ્રાવણનો વિયોજન અંશ ............. $\times 10^{-5}$ છે.
[$HA$ ઉમેરવા પર કદમાં ફેરફારને અવગણો. ધારો વિયોજન અંશ $<< 1]$
$0.005$ $M$ કોડિન $\left( C _{18} H _{21} NO _{3}\right)$ દ્રાવણની $pH$ $9.95$ છે. તેનો આયનીકરણ અચળાંક ગણો અને $p K_{ b }$ પણ ગણો.