મિશ્ર ધાતુઓ એટલે શું ? તેના વિશે લખો.

મિશ્ર ધાતુઓ તે એક કરતાં વધારે ધાતુઓનું ચોક્કસ પ્રમાણમાં મિશ્રણ હોય છે. મિશ્ર ધાતુઓ તે સમાંગી ઘન દ્રાવણો હોઈ શકે છે અને મિશ્રધાતુઓમાં એક ધાતુના પરમાણુઓ, બીજ ધાતુના પરમાણુઓમાં યાદચ્છીક (અનિયમિત) રીતે વિતરિત થયેલા હોય છે.

મિશ્ર ધાતુને તેના ઘટક તત્ત્વોને મિશ્ર કરીને બનાવાય છે. જે માટે સામાન્ય નિયમો નીચે મુજબ છે.

$(i)$ મિશ્ર ધાતુઓની બનાવટ એવા પરમાણુઓ દ્વારા થાય છે કે જેમની ધાત્વીય ત્રિજ્યામાં $15\%$ થી ઓછો તફાવત હોય.

$(ii)$ સંક્રાંતિ ધાતુઓની ત્રિજ્યાઓ અને અન્ય લાક્ષણિકતતાઓમાં સામ્યતા હોય છે, જેથી સરળતાથી મિશ્ર ધાતુઓ બનાવે છે.

ગુણો : મિશ્ર ધાતુઓ સખત હોય છે. મિશ્ર ધાતુઓ ઊંચા ગલનબિંદુ ધરાવે છે, અને ઘણા લાક્ષણિક ગુણો ધરાવે છે.

ઉદાહરણો : આયર્ન (ફેરસ) મિશ્ર ધાતુઓ સૌથી વધુ પ્રચલિત છે. વિવિધ પ્રકારનાં સ્ટીલ અને સ્ટેનલેસ સ્ટીલના ઉત્પાદન માટે $Cr,V, W, Mo, Mn$ વગેરે ધાતુઓનો ઉપયોગ થાય છે. સંક્રાંતિ ધાતુઓ અને અસંક્રાંતિ ધાતુઓ સાથેની મિશ્ર ધાતુઓ પણ બને છે.

જેમ કે $(i)$ પિત્તળ (કોપર-ઝિંક) $(ii)$ કાંસુ (કોપર-ટિન) વગેર. આ મિશ્ર ધાતુઓનું પણ ઔદ્યોગિક મહત્વ ઘણું જ વધારે છે.